Uprawa, zbiory i obróbka kawy. Gdzie na świecie uprawiana jest kawa i w jaki sposób się ją zbiera?

Czy podczas smakowania ulubionego czarnego napoju zdarza Ci się czasami rozmyślać, skąd on tak naprawdę pochodzi? Zastanawiasz się, co musi się zadziać, aby wyselekcjonowane ziarna wyśmienitej kawy mogły trafić do Twojego ekspresu bądź czajnika, a prosto z niego do filiżanki, dzięki której możesz cieszyć się wykwintnym aromatem oraz smakiem? Jeśli Twoja odpowiedź brzmi “tak” - mamy dla Ciebie doskonałą wiadomość.

Ten artykuł w całości poświęciliśmy tematyce związanej z uprawą oraz zbiorem kawy. Dowiesz się z niego, gdzie i w jaki sposób rosną krzewy kawowca, jak przebiega ich zbiór, a także jak wygląda ich obróbka, aby mogły cieszyć Twoje kubki smakowe. No to co? Zaczynamy!

Jak rośnie kawa?

Zanim przejdziemy do omówienia sposobów i miejsc uprawy kawy oraz tego, w jaki sposób jej owoce są zbierane i przetwarzane – powiedzmy sobie nieco więcej o samej roślinie.

Ziarna kawy pozyskiwane są z owoców kawowca – krzewu o charakterystycznych dużych liściach. Same jego owoce nie nadają się do spożycia (mają nieprzyjemny, a do tego kwaśny posmak). Gdy dojrzeją, przyjmują charakterystyczny czerwono-różowy kolor (zbliżony do wiśni bądź żurawiny), natomiast ich ziarna (pestki) mają bladozieloną barwę.

Dopiero po odpowiedniej obróbce cieplnej zyskują brązowy kolor, który wszyscy doskonale znamy. Ale o tym opowiemy sobie w dalszej części artykułu. Wracając natomiast do samych kawowców...

Średnia wysokość krzewów uprawianych na skalę przemysłową (na plantacjach) jest zazwyczaj mniejsza niż 2 metry. Dzieje się tak, ponieważ są regularnie przystrzygane i pielęgnowane przez plantatorów. Z kolei kawowce bliżej natury i bardziej “na dziko” mogą osiągać wysokość znacznie przekraczającą wspomniane 2 metry. Na świecie znane są przypadki, w których kawowce osiągały imponujące - nawet kilkanaście metrów wysokości.

W jakich warunkach jest możliwa uprawa kawy?

W uprawie kawy liczy się lokalizacja oraz odpowiednie warunki atmosferyczne. Krzewy kawowca cenią sobie stabilność - rozumianą jako brak dużych wahań temperatury. Najlepiej czują się w granicach od 15 do 30 stopni Celsjusza oraz w umiarkowanym nasłonecznieniu. Nie dziwi więc fakt, że porastają pas kawowy (o którym za moment) - obszar charakteryzujący się brakiem wyraźnego podziału na pory roku.

Uprawie kawowców sprzyja także wysokie położenie. Minimalna wysokość, na której rosną krzewy wynosi zazwyczaj od 900 do 1000 metrów nad poziomem morza.

Uprawa kawy na świecie, czyli gdzie i w jaki sposób uprawiana jest kawa?

Naukowcy i eksperci z całego świata spierają się o ich dokładną liczbę. Jednak bez względu na to szacuje się, że wszystkich dostępnych gatunków kawowców jest kilkadziesiąt. Do odmian znanych nam najlepiej zaliczamy 2 gatunki kawy: arabikę oraz robustę. Pierwsza stanowi blisko 70% wszystkich światowych upraw, druga - niespełna 30%. Łącznie obejmują około 99% światowej produkcji i to właśnie one są głównym towarem eksportowym plantacji znajdujących się na tzw. pasie kawowym.

Pas kawowy, czyli Mekka plantatorów kawy z całego świata

Mianem wspomnianego pasa kawowego nazywamy obszar, którego warunki są wręcz idealne do uprawy kawy. Rozciąga się on pomiędzy zwrotnikiem Raka i Koziorożca, obejmując tym samym takie kontynenty jak Ameryka Południowa, Afryka oraz Azja. A w jakich krajach stawia się na uprawę kawy?

Kawa uprawiana w Afryce

Kontynent afrykański to prawdziwa ojczyzna kawy, której plantacje często stanowią jedno z głównych źródeł utrzymania wielu krajowych gospodarek. Największe kawowe uprawy w Afryce znajdują się w Etiopii, Kenii oraz Ugandzie.

Kawa uprawiana w Azji

Jakość kawy pochodzącej z kontynentu azjatyckiego wcale nie odstaje od tej wywodzącej się z tzw. czarnego lądu. Największe uprawy tego regionu znajdują się w Indiach, położonym po drugiej stronie Zatoki Bengalskiej – Wietnamie, a także zlokalizowanej poza kontynentalną częścią Azji – Indonezji.

Kawa uprawiana w Ameryce Południowej i Środkowej

Istotną rolę na mapie producentów kawy odgrywają również kraje z drugiego końca świata, w tym chociażby Brazylia, Kolumbia, Meksyk, a także nieco mniejsze: Ekwador oraz Kostaryka. 

Zbiory kawy, czyli metody zbioru i obróbki ziaren krok po kroku

Od momentu posadzenia sadzonki kawowca do zebrania pierwszy owoców kawy mija zazwyczaj około 3 lat (choć w przypadku niektórych odmian możemy mówić o okresie nawet 5 lub 7 lat). Właśnie tyle czasu średnio potrzeba, aby krzew osiągnął swoją dojrzałość i mógł rodzić owoce nadające się do przyrządzania kawy.

Jak wspomnieliśmy kilka akapitów wyżej - plantacje kawowców znajdują się w szerokościach geograficznych charakteryzujących się ciepłym klimatem – praktycznie przez cały czas. To oznacza, że tego rodzaju rośliny mogą rodzić owoce nawet kilka razy do roku.

Jak zbiera się owoce kawowca?

Gdy okres wzrostu dobiegnie już końca, a owoce będą gotowe – ich zbiór może przebiegać na kilka różnych sposobów. Do najbardziej popularnych technik zbierania kawy zaliczamy:

• Ręczne zbieranie owoców kawowca
  Jak nietrudno się domyślić - oto pierwsza i zarazem najbardziej czaso- i pracochłonna metoda zbioru. Polega ona na niczym innym, jak ręcznym zbieraniu każdego owocu, połączonym jednocześnie z jego wstępną selekcją. Zasada jest prosta – podczas ręcznych zbiorów kawy do koszyka trafiają wyłącznie najlepsze okazy. Pozostałe pozostawia się na krzewie do czasu aż dojrzeją. Zaletą tej techniki jest precyzyjna selekcja ziaren, a także ochrona samych krzewów. Wady? Przede wszystkim czas trwania. Zebranie wszystkich owoców z jednego krzewu wymaga wielu wizyt na plantacji i może rozciągać się nawet na kilka tygodni.

• Zbieranie za pomocą strząsania
  Kolejną, już znacznie łatwiejszą metodą zbierania kawy jest energiczne strząsanie owoców z krzewów. Dojrzałe owoce łatwo odpadają, natomiast na roślinach pozostają wyłącznie te niedojrzałe. Ten sposób jest szybszy, ale jednocześnie rodzi pewne zagrożenia mogące uszkodzić same rośliny.

• Mechaniczne zbieranie kawy
  Ostatnim i zarazem najbardziej wydajnym sposobem zbioru kawy jest wykonywanie tej czynności za pomocą specjalistycznych maszyn (dostosowanych kombajnów). W przeciwieństwie do dwóch poprzednich metod, ta technika jest najszybsza i najbardziej wydajna. Do jej istotnych wad zaliczamy z kolei ryzyko zebrania także niedojrzałych owoców, a także uszkodzenie krzewów.

To jednak nie koniec podróży, jaką musi odbyć każde ziarno kawy, które finalnie (w postaci wykwintnego napoju) trafi prosto do Twojej filiżanki. Przed kawą jeszcze długa droga, która od uprawy, poprzez zbiory wiedzie aż do obróbki.

Metody obróbki kawy. Jak przebiega obróbka zebranych owoców kawowca?

Jak wspomnieliśmy dużo wcześniej - głównym obiektem zainteresowań zarówno plantatorów, jak i nas (smakoszy kawy) wcale nie są same jej owoce. Tym, na czym wszystkim zależy najbardziej są ziarna, czyli pestki znajdujące się we wnętrzu owoców. Aby wydobyć z nich co mają najlepsze - tuż po zbiorze należy poddać je odpowiedniej selekcji (odrzuceniu uszkodzonych i niedojrzałych okazów) oraz obróbce.

Do metod obróbki owoców kawy stosowanych najczęściej zaliczamy:

Metoda obróbki kawy na sucho

Jest to najbardziej pierwotna i zarazem najbardziej naturalna metoda obróbki tego surowca. Polega ona na ułożeniu owoców kawy na równej i wcześniej przygotowanej do tego powierzchni. Zazwyczaj są to betonowe płyty. W taki sposób kawa “leżakuje” w promieniach słońca przez około jeden miesiąc. Na noc owoce są chowane w specjalnych workach po to, aby uniknąć wilgoci i ryzyka zepsucia surowca. 

Do zalet tej metody zaliczamy przede wszystkim walory smakowe i zapachowe. Kawa zachowuje głębszy smak i aromat. Wadą jest z kolei pracochłonność oraz stosunkowo długi czas produkcji takiej kawy. 

Metoda obróbki kawy na mokro 

W przeciwieństwie do metody na sucho, ta na mokro jest bardziej zaawansowana, przez co wymaga użycia specjalistycznego sprzętu, który pozwala osiągać znacznie wyższą efektywność. Z drugiej strony – wymaga większych nakładów finansowych, a według wielu specjalistów - kawa wytwarzana w ten sposób traci sporo smaku i aromatu.

Warto wspomnieć, iż taka obróbka kawy sprawia, że jest ona bardziej delikatniejsza i subtelniejsza w smaku.

Mieszana metoda obróbki kawy 

Kompromisem pomiędzy jednym, jak i drugim sposobem obróbki ziaren kawy jest ich połączenie. Metoda mieszana wykorzystuje najlepsze cechy obu technik. Z jednej strony na początku owoce kawowca są oczyszczane za pomocą wody. Po wstępnej obróbce oraz fermentacji trafiają na betonowe płyty, gdzie dalszą ich obróbką zajmują się promienie słońca.

Uprawa, zbiory i obróbka kawy na świecie - podsumowanie

Jak widzisz, sekretem dobrej kawy jest nie tylko dzieląca nas od niej odległość (nawet kilkunastu tysięcy kilometrów). Na finalny efekt “WOW!” towarzyszący każdemu łykowi tego trunku składają się takie elementy, jak odpowiednie warunki klimatyczne oraz ogromne zaangażowanie doświadczonych plantatorów.

Chcesz sprawdzić, jak smakują efekty ich pracy? W naszym sklepie czeka na Ciebie bogata oferta kaw pochodzących praktycznie z każdego zakątka świata. Zajrzyj i wybierz coś dla siebie! Gwarantujemy, że nie pożałujesz ;)